ناظر و‌ مرکزیت عام ذرات

بر اســاس آخریــن نظریــات کیهان شناســی، جهانــی کــه بــا بیگ بنــگ آغــاز بــه انبســاط کــرده اســت، یــک جهــان همگــن و همســانگرد می باشــد کــه تاکنــون انبســاط آن ادامــه دارد. طبــق گفتــۀ کیهان شناســان، بــر مبنــای ایــن اصــل جهــان دارای مرکــزِ مکانــیِ ویــژه ای نیســت و بــا توجــه بــه هندســۀ خاصــی کــه بــرای آن در نظــر گرفتــه می شــود، هــر نقطــه در فضــا می توانــد مرکــز کیهــان تلقــی شــود. از طرفــی نقطــۀ انفجــار بیگ بنــگ در ایــن دیــدگاه صرفــا از لحــاظ زمانــی مــورد بررســی قــرار می گیــرد، نــه از نقطــه نظــر مــکان. کیهان شناســان بیــان می کننــد کــه بهتریــن درک کنونــی مــا از منشــاء و تکامــل جهــان، مطابــق مــدل اســتاندارد کیهان شناســی Standard Model of Cosmology (SMC) اســت کــه بــه عنــوان مــدلِ لامبــدا- مــاده تاریــک ســرد (Λ-Cold Dark Matter (ΛCDM  نیــز شــناخته می شــود. ایــن مــدل بــر مبنــای دو نظریــۀ اصلــی فیزیــک یعنــی نســبیت عــام (General Relativity (GR و مــدل اســتاندارد فیزیــک ذرات Standard Model of Particle Physics (SMPP) اســتوار اســت. از نظریــۀ نســبیت عــام بــرای درک اینکــه چگونــه انبســاط جهــان تحــت تأثیــر مــاده و انــرژی موجــود در آن اســت، اســتفاده می شــود و گرانــش، انحنــای فضا-زمانــی اســت کــه ناشــی از حضــور جــرم و انــرژی می باشــد. همچنیــن در ایــن نظریــه می تــوان از یــک کمیــت بــدون بُعــد بــرای مقایســه زمــان تجربــه شــده توســط ناظــرانِ مختلــف در یــک میــدانِ گرانشــی اســتفاده کــرد. ایــن کمیــتِ بــدون بُعــد اغلــب بــه عنــوان عامــل اتســاع زمــان (فاکتــور لورنتــس بــا نمــاد (γ) گامــا)، نشــان داده می شــود. بــه مــوازات ایــن نظریــه، مــدل اســتاندارد فیزیــک ذرات نیــز توصیــف کننــدۀ ذرات بنیــادیِ تشــکیل دهنــدۀ مــاده و ســه نیــروی الکترومغناطیســی، هســته ای قــوی و هســته ای ضعیــف اســت کــه بــر فعــل و انفعــالات ایــن ذرات حاکــم می باشــند. فیزیکدانــان در ایــن مــدل نــه تنهــا زمــان را اغلــب بــه صــورت معکــوس انــرژی بــا واحــد گیــگا الکتــرون ولــت (GeV) بیــان می کننــد بلکــه از آن بــه عنــوان چارچوبــی بــرای درک رفتــار انــواع ذرات در جهــان اولیــه نیــز اســتفاده می کننــد. بــه مــوازات ایــن نظریــات، کیهان شناســی شــعوری بــا معرفــی مــدل کیهــان کــروی، نــوع مرکزیــت مکانــی کــه در مــدل اســتاندار کیهان شناســی بــر مبنــای اصــل همســانگردی بیــان شــده اســت را بــه چالــش می کشــد؛ بــه طوریکــه ایــن دیــدگاه در ایــن مــدلُ جایــگاه ویــژه ای بــرای کهکشــان راه شــیری و بــه دنبــال آن کــرۀ زمیــن قائــل می شــود و ایــن جایــگاه را بــا توجــه بــه نتایــج بدســت آمــده از اندازه گیری هــا و رصدهایــی کــه از اعمــاق کیهــان صــورت گرفتــه اســت، تطابــق می دهــد. در ایــن دیــدگاه، زمــان بــه دو دســتۀ زمــان طولــی و زمــان عرضــی تقســیم بندی می شــود و نــوع زمانــی کــه در نظریــۀ نســبیت بــه صــورت فضا-زمــان چهاربُعــدیِ در هم تنیــده تعریــف شــده اســت، بــه عنــوان نیــروی زمــان آنتروپیایــی کــه از زیرشــاخه های زمــان عرضــی اســت، معرفــی می شــود و آن را بــا ایــن ســوال کــه بــا توجــه بــه تعاریــف ارائــه شــده در فیزیــک ذرات بنیــادی و یــا نظریــۀ نســبیت، زمــان را بُعــد درنظــر بگیریــم یــا کمیــت؟ بــه چالــش می کشــد. کیهان شناســی شــعوری بیــان می کنــد کــه کیهــان و تک تــک اجــزاء آن شــامل اصــل عــدم قطعیــت طاهــری اســت و آنهــا را بــه عنــوان مَجــاز بــا توجــه بــه تعاریفــی کــه مطابــق ایــن اصــل ارائــه می دهــد، تلقــی می کنــد. ایــن اصــل را می تــوان از زوایــای مختلفــی مــورد بررســی قــرار داد کــه در ایــن مبحــث از نقطــه نظــر زمــان بــه آن پرداختــه شــده اســت. از طرفــی اصــل عــدم قطعیــت (ط) منجــر بــه ارائــه نظریاتــی همچــون مرکزیــت زمانــی ذرات، پیوســتگی زمانــی و عــدم قطعیــت زمــان برحســب جایــگاه خــاصِ ناظــرِ انســانی می شــود؛ بــه طوریکــه انســان بــه عنــوان ناظــر در معنــادار کــردن ایــن مفاهیــم نقــش اساســی ایفــا می کنــد.